Samouszkodzenia i zachowania samobójcze stanowią jeden z najbardziej palących problemów zdrowia psychicznego młodzieży w XXI wieku. Zjawiska te, mimo że odrębne diagnostycznie i funkcjonalnie, często współwystępują, a ich konsekwencje mogą być dramatyczne zarówno dla nastolatka, jak i jego otoczenia – rodziny, rówieśników i społeczności szkolnej.
Z danych epidemiologicznych wynika, że od 15 do 20% nastolatków doświadcza w swoim życiu epizodów samouszkodzeń, a w grupach klinicznych odsetek ten wzrasta nawet do 40–80%. Badania prowadzone w Polsce pokazują, że co szósty uczeń w wieku 11–17 lat ma za sobą doświadczenie samouszkodzeń, a ryzyko to rośnie wraz z wiekiem oraz u dziewcząt jest wyraźnie wyższe niż u chłopców.
Zachowania autodestrukcyjne mogą pełnić różne funkcje: od redukcji napięcia emocjonalnego, przez komunikowanie cierpienia, po przerwanie stanu dysocjacyjnego. Niezależnie jednak od motywacji, są one wyrazem głębokiego kryzysu psychicznego i wymagają traktowania z najwyższą powagą.
Ważne jest także podkreślenie różnic między samouszkodzeniami (non-suicidal self-injury, NSSI) a zachowaniami samobójczymi (suicidal behavior disorder, SBD). Choć mogą występować równolegle, ich dynamika, cel i konsekwencje są odmienne. NSSI zazwyczaj nie wiąże się z intencją zakończenia życia, natomiast SBD to działania podejmowane wprost z zamiarem odebrania sobie życia.
Niniejszy e-book ma charakter psychoedukacyjny i praktyczny. Jego celem jest:
- dostarczenie specjalistom (psychologom, pedagogom, lekarzom, nauczycielom) aktualnej wiedzy diagnostycznej i klinicznej,
- wskazanie rodzicom i nauczycielom sposobów rozpoznawania sygnałów ostrzegawczych,
- opisanie procedur interwencji kryzysowej,
- przedstawienie metod wsparcia psychologicznego i terapeutycznego,
- ukazanie dróg współpracy pomiędzy szkołą, rodziną i systemem ochrony zdrowia psychicznego.
