DCP: Czym jest krzywdzenie dzieci ?
M.K.: Krzywdzenie dzieci (child abuse), to każde działanie lub bezczynność jednostki, instytucji lub społeczeństwa jako całości i każdy rezultat takiego działania lub bezczynności, który deprywuje równe prawa i swobody dzieci i/lub zakłóca ich optymalny rozwój.
Wyróżniamy cztery wymiary krzywdzenia dzieci. Są to:
1. Przemoc fizyczna, to wszelkiego rodzaju działania wobec dziecka powodujące nieprzypadkowe urazy/ stłuczenia, złamania, zasinienia itp.
2. Przemoc emocjonalna, to rozmyślne, nie zawierające aktów przemocy fizycznej, zachowania dorosłych wobec dzieci, które powodują znaczące obniżenie możliwości prawidłowego rozwoju dziecka, w tym zaburzenia osobowości, niskie poczucie własnej wartości, stany nerwicowe i lękowe. Do kategorii tego typu zachowań zaliczyć można m.in. wyzwiska, groźby, szantaż, straszenie, jak też emocjonalne odrzucenie, nadmierne wymagania, nieadekwatne do wieku i możliwości psychofizycznych dziecka.
3. Zaniedbywanie, niezaspokajanie podstawowych potrzeb dziecka zarówno fizycznych (właściwe odżywianie, ubierania, ochrona zdrowia, edukacja, itp.) jak i psychicznych (poczucie bezpieczeństwa, miłość rodzicielska, troska, itp.).
4. Wykorzystywanie seksualne, to każde zachowanie dorosłej osoby, silniejszej i/lub starszej, które prowadzi do seksualnego zaspokojenia kosztem dziecka. W tym rozumieniu nadużycia seksualne obejmują zachowania ekshibicjonistyczne, uwodzenie, świadome czynienie z dziecka świadka aktów płciowych, zachęcanie do rozbierania się czy oglądania pornografii
DCP: Co wiemy o wykorzystywaniu seksualnym dzieci?
M.K.: Wykorzystywanie seksualne dziecka to włączanie go w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi lub obyczajowymi danego społeczeństwa. Z wykorzystywaniem seksualnym mamy do czynienia, gdy taka aktywność wystąpi pomiędzy dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a innym dzieckiem, jeśli te osoby ze względu na wiek bądź stopień rozwoju pozostają w relacji opieki, zależności, władzy. Celem takiej aktywności jest zaspokojenie potrzeb innej osoby.
Aktywność taka może dotyczyć:
1. namawiania lub zmuszania dziecka do angażowania się w prawnie zabronione czynności seksualne;
2. wykorzystywanie dziecka do prostytucji lub innych prawnie zakazanych praktyk o charakterze seksualnym;
3. Wykorzystywanie dziecka do produkcji materiałów lub przedstawień o charakterze pornograficznym
DCP: Jakie mamy rodzaje nadużyć seksualnych wobec dzieci?
M.K.: Termin: zachowania seksualne angażujące dziecko, odnosi się do aktywności, których celem jest stymulacja seksualna. Nie dotyczy kontaktu z genitaliami dziecka w celach związanych ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem. Zachowania takie dzielą się na:
1. Zachowania z kontaktem fizycznym, związanym z dotykaniem genitaliów lub/i odbytu dziecka lub piersi dziewczynek oraz dotykanie części ciała partnera przez dziecko. Wyróżnia się dwa typu zachowań z kontaktem fizycznym:
• PENETRACJA – gdy wagina, odbyt lub usta dziecka są penetrowane przy użyciu penisa, palca lub przedmiotów
• KONTAKT BEZ PENETRACJI – dotykania intymnych części ciała dziecka, całowanie o charakterze seksualnym oraz dotykanie przez dziecko intymnych części ciała partnera
2. Zachowania bez kontaktu fizycznego, takie jak: ekshibicjonizm, voyeurism (podglądanie, doprowadzenie do eksponowania genitaliów przez dziecko) oraz włączanie dziecka w oglądanie lub produkcję materiałów pornograficznych. Ta forma wykorzystywania zawiera również składanie dziecku propozycji o charakterze seksualnym i werbalne molestowanie dziecka (np. lubieżne komentarze na temat ciała dziecka).
DCP: Jakie możemy mieć objawy krzywdzenia dziecka?
M.K.: Do niespecyficznych objawów krzywdzenia dzieci zaliczamy różnorodne objawy podzielone zostały one na następujące grupy:
Pierwszą grupą są - Obrażenia fizyczne: czyli zasinienia i otarcia naskórka, oparzenia i złamania kości ,u razy głowy i narządów wewnętrznych
Drugą grupą są objawy psychosomatyczne: bóle głowy i brzucha, wysypki alergiczne o nieustalonej etiologii, zaburzenia kontroli czynności fizjologicznych, spowolnienie i zahamowanie rozwoju fizycznego, zaburzenia snu, zaburzenia łaknienia.
Kolejna grupa to zaburzenia emocjonalne i zaburzenia zachowania a wśród nich objawy jak: lęki i fobie, nadpobudliwość psychoruchowa, problemy z nauką, izolowanie i zamykanie się w sobie, zaburzenia nastroju, zachowania agresywne, autoagresja.
DCP: Co jeszcze może pojawić się w zachowaniu dziecka?
M.K.:Wykrycie faktu wykorzystywania seksualnego dziecka jest bardzo trudne, ponieważ z reguły jedynymi osobami, które mają pełną wiedzę o tej sytuacji są dziecko i sprawca. Objawy w zachowaniu dziecka, które mogę wskazywać na wykorzystywanie seksualną. Innymi zmianami , które mogą pojawić się w zachowaniu dziecka są :
EROTYZACJA DZIECKA:
• Prowokacyjne i uwodzicielskie zachowania dziecka w stosunku do osób z otoczenia
• Wczesna lub nasilona masturbacja dziecięca nie adekwatna do fazy rozwoju psychoseksualnego
• Erotyczna twórczość dziecka – w rysunkach, malowankach, lepiankach dziecka zaczynają dominować elementy seksualne
• Agresja seksualna wobec innych dzieci
• Angażowanie rówieśników i młodszych dzieci w nietypową aktywność seksualną – dziecko w wieku przedszkolnym w zabawach odtwarza stosunek seksualny, kontakty oralne i analne – jest to niepokojący sygnał mogący świadczyć o tym, że było ono uwikłane w aktywność seksualna przez osobę dorosłą
• Nieadekwatny do poziomu rozwoju dziecka język dotyczący sfery seksualnej
• Podejmowanie wczesnej i nasilonej aktywności seksualnej
PROBLEMY EMOCJONALNE DZIECKA
• Silne poczucie winy wynikające z tego, że czuje się ono odpowiedzialne za zachowanie seksualne podejmowane wobec niego
• Poczucie bycia gorszym, innym – dziecko ma wrażenie, że to, co je spotkało, wynika z tego, iż jest ono złe, niegodziwe
• Poczucie nadmiernego wstydu związanego z przekroczeniem granic intymnych
• Dawanie do zrozumienia, że ma się jakąś straszną tajemnicę – dorosły podejmujący kontakt seksualny z dzieckiem często mówi mu, że nie może o tym nikomu powiedzieć – słowa zaklęcia
• Poczucie stygmatyzacji – dziecku wydaje się, że jest inne niż rówieśnicy z powodu doznanego urazu
• Negatywny stosunek do własnego ciała, poczucie zbrukania i wstrętu
ZACHOWANIA AUTODESTRUKCYJNE
• Samookaleczenia
• Próby samobójcze
• Zaburzenia jedzenia (bulimia, anoreksja)
• Uzależnienia (alkohol, narkotyki, leki)
• Prostytucja dziecięca
DOLEGLIWOŚCI PSYCHOSOMATYCZNE:
• bóle brzucha
• nudności
• wymioty
• zaburzenia miesiączkowania
• częste zakażenia dróg moczowych bez ustalonej etiologii
OBJAWY NERWICOWE
• wtórne moczenie nocne
• zanieczyszczanie się kałem
• zaburzenia snu
• koszmary senne
• lęki i fobie
PROBLEMY SZKOLNE
• zaburzenia koncentracji uwagi
• nagłe obniżenie wyników w nauce
• unikanie zajęć wychowania fizycznego
• problemy w relacjach rówieśniczych
DCP: Jakie konsekwencje powstają u dzieci w wyniku doświadczenia nadużycia seksualnego?
M.K.: Finkelhor i Brown wyróżniają 4 kategorie emocjonalnych zakłóceń u dzieci wykorzystywanych seksualnie. Oto one:
1. Poczucie winy
2. Poczucie bezsilności
3. Stratę i porzucenie
4. Fragmentaryzację doświadczenia cielesnego
5. Stygmatyzację
6. Erotyzację
7. Zachowanie destrukcyjne
8. Zaburzenia dysocjacyjne/ osobowość wieloraka
9. Zaburzenia relacji przywiązania.
DCP: Jak wygląda praca psychoterapeutyczna z dzieckiem po nadużyciu seksualnym?
M.K.: Pracę kliniczną z dziećmi po urazach można podzielić na 4 główne dziedziny:
1. Komunikowanie się, dziecko uczy się określania i wyrażania złożonych uczuć
2. Porządkowanie doznań, dziecko Bad swoje rozumienie tego, co mu się zdarzyło
3. Edukacja, dziecko uczy się rozumienia konkretnych elementów traumatycznych zdarzeń
4. Przywracanie właściwych proporcji, dziecko przyjmuje do wiadomości i akceptuje swoje doświadczenie, jako coś, co się po prostu przydarzyło.
