Samobójstwa - przyczyny, sygnały ostrzegawcze.

Dzisiaj zapraszamy do lektury wywiadu na temat samobójstw z naszą niezwykle doświadczoną psychoterapeutką Agnieszką Juszczyk-Mirek

DCP: Czym jest samobójstwo?

Agnieszka Juszczyk-Mirek: Mówiąc o samobójstwie najczęściej mamy na myśli podejmowane przez osobę próby samobójcze, lub tzw. samobójstwo dokonane.

DCP: Czym różnią się zatem podejmowane przez osobę próby samobójcze i samobójstwo dokonane?

Agnieszka Juszczyk-Mirek: Próby samobójcze na szczęście najczęściej nie kończą się śmiercią. Są wyrazem bezradności człowieka wobec problemów życiowych, wołaniem o pomoc – często nieświadomym. Czasem mają wstrząsnąć otoczeniem, spowodować zmianę czyjegoś zachowania, przynieść jakieś korzyści (nie wolno jednak zapominać, że tego typu próba samobójcza też może „pechowo” być skuteczna). Czasem desperacja i rzeczywista chęć odebrania sobie życia jest duża, ale wybrany sposób jest, szczęśliwie, mało skuteczny lub pomoc zjawia się wystarczająco wcześnie. Dlatego też próby samobójcze zdarzają się wielokrotnie częściej niż samobójstwo dokonane. Dane szacunkowe wskazują, że w populacji ogólnej jedna śmierć samobójcza przypada na 10–20 prób. Inaczej wygląda to wśród pacjentów z poważnymi chorobami psychicznymi. Tu stosunek prób samobójczych do samobójstwa dokonanego wynosi 3–5:1, co świadczy o większej determinacji i wyborze skuteczniejszej metody. 

Dokonane samobójstwo jest skrajną formą szerokiej gamy zachowań o charakterze autodestrukcyjnym. 

Mogą to być: pośrednie zachowania, jak świadome i celowe narażanie się na niebezpieczeństwo i zagrożenie życia, samookaleczenia, zachowania ryzykowne. Kolejnym zjawiskiem są myśli samobójcze. Wiążą się one z planowaniem działań, rozważaniem odpowiedniego sposobu, fantazjowaniem na temat tego, co będzie „potem” (np. wyobrażenia pogrzebu, reakcji otoczenia, „życia po życiu” itp.). Myślom takim bliskie jest pojęcie tendencji samobójczych, kiedy to wyobrażenia są połączone z konkretnym planem ich realizacji, przygotowywane są narzędzia (np. zaopatrzenie się w mocny sznur, zbieranie leków i substancji toksycznych itp.). Tendencje samobójcze mogą i często prowadzą do próby samobójczej, która w tragicznych okolicznościach może zakończyć się samobójstwem dokonanym. Najbardziej dramatyczną formą zachowania samobójczego jest tzw. samobójstwo rozszerzone, kiedy to człowiek odbierając sobie życie, postanawia „zabrać ze sobą” osoby np. z rodziny.

DCP: Czy samobójstwo to zaburzenie psychiczne?

Agnieszka Juszczyk-Mirek: Samobójstwo nie jest chorobą, nie jest to żadne medyczne rozpoznanie. Co więcej, samobójstwo nie musi być wynikiem zaburzeń psychicznych. 

Z drugiej jednak strony zdecydowana większość, bo aż 80% ofiar samobójstw, to osoby z zaburzeniami psychicznymi. Choroba psychiczna stanowi najistotniejszy czynnik ryzyka samobójstwa. Największym ryzykiem obarczeni są chorzy na depresję nawracającą i depresję w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej. Różne statystyki mówią o 15–20% ryzyku samobójstwa wśród chorych na depresję. W przypadku tych chorób samobójstwo zdarza się ponad dwudziestokrotnie częściej niż w populacji ogólnej. Zachowania samobójcze mogą się pojawić w przebiegu wielu innych zaburzeń psychicznych: w schizofrenii, w uzależnieniach od substancji psychoaktywnych, w ciężkich zaburzeniach lękowych, a także w chorobach somatycznych np. z dolegliwościami bólowymi.

DCP:  Czy można określić kto jest narażony na ryzyko samobójstwa?

Agnieszka Juszczyk-Mirek: Do czynników zwiększonego ryzyka samobójstwa często zalicza się w literaturze suicydologicznej : 

- zaburzenia psychiczne,

- czynniki socjoekonomiczne: żałoba, osierocenie, problemy małżeńskie (brak stabilności, poczucia bezpieczeństwa w związku, separacja czy rozwód), frustracje związane z pracą lub szkołą, bezrobocie, zadłużenie, konflikt z rodzicami lub dziećmi, problemy mieszkaniowe, długi, problemy prawne, izolacja społeczna, osamotnienie, bycie ofiarą przemocy, nadużycia, u młodych osób zawód miłosny, niemożność sprostania wymaganiom rodziców, niechciana ciąża,

- choroby somatyczne (zwłaszcza wczesny okres ciężkiej choroby, choroby przewlekłe, przebiegające z bólem, nowotwory, choroby upośledzające sprawność fizyczną, okaleczające, wiążące się z koniecznością przyjmowania dużej ilości leków),

- traumatyczne wydarzenia – np. stanie się ofiarą wypadku, przemocy, zbrodni, utraty,

- płeć męska (samobójstwa dokonane); u kobiet częściej nieskuteczne próby samobójcze,

- wiek: osoby młode oraz okres między 65. a 80. rokiem życia; około 70% samobójstw przypada na okres po 40. roku życia,

- rasa biała,

- próby i zapowiedzi samobójcze w wywiadzie,

- samobójstwa wśród rodziców i krewnych lub innych osób ważnych dla pacjenta.

Na szczęście są również czynniki protekcyjne, które chronią nas przed zagrożeniem suicydologicznym.

DCP: Jakie zatem są te czynniki protekcyjne?

Agnieszka Juszczyk-Mirek: 

- brak zaburzeń psychicznych,

- stabilne zatrudnienie,

- obecność dzieci w domu,

- poczucie odpowiedzialności za rodzinę,

- ciąża,

- głęboka wiara, światopogląd religijny,

- wysoka satysfakcja życiowa,

- umiejętności radzenia sobie i rozwiązywania problemów,

- wsparcie społeczne,

- dobra relacja terapeutyczna z psychologiem czy lekarzem psychiatrą.

DCP: Czy są jakieś sygnały ostrzegawcze, informujące że dana osoba jest w kryzysie suicydalnym?

Agnieszka Juszczyk-Mirek:  Tak, często mówi się o tym, że osoby podejmujące próby samobójcze komunikują to otoczeniu w sposób pośredni i bezpośredni. Takimi sygnałami mogą być:

- wypowiedzi typu: „lepiej byłoby wam beze mnie”, „lepiej byłoby ze sobą skończyć”,

- przygotowywanie środków (np. gromadzenie leków, zdobycie ostrych narzędzi, sznura),

- napisanie testamentu i/lub pożegnalnych listów,

- nieoczekiwane wizyty u bliskich osób sprawiające wrażenie żegnania się,

- nagłe izolowanie się od otoczenia,

- rozważania o śmierci,

- sny o tematyce śmierci, egzekucji, pogrzebu,

- rozważania o możliwości połączenia się z ukochanymi zmarłymi,

- przeglądanie stron internetowych dotyczących samobójstw, pisanie o tym na blogach, czytanie takich blogów itd. 

Niepokojącym sygnałem może być również nagła, paradoksalna poprawa stanu psychicznego osoby, która do tej pory prezentowała nasilony smutek, lęk itp. Chory czuje się wtedy lepiej, ponieważ podjął już decyzję, która w jego mniemaniu rozwiąże dotychczasowe problemy. Podjęcie decyzji kończy okres niepewności i strachu. 

DCP: A co oznacza termin „syndrom presuicydalny”?

Agnieszka Juszczyk-Mirek: Psychiatria Erwin Ringel opisał zjawisko zwane zespołem presuicydalnym. Terminem tym określił on zbiór cech charakterystycznych dla osoby noszącej się z zamiarem popełnienia samobójstwa.

Do cech tych należą:

1) Zawężenie sytuacyjne: charakteryzuje się utratą równowagi pomiędzy warunkami życia a poczuciem własnych możliwości; człowiek interpretuje swoją sytuację jako taką, z której nie ma wyjścia i wobec tego nie podejmuje żadnej aktywności w celu rozwiązania problemów; dominuje poczucie bezradności, bezsilności i braku własnych kompetencji,

2)    Zawężenie dynamiczne: w myśleniu przeważa pesymizm, poczucie utraty kontroli nad życiem, dominuje sfera emocjonalno-afektywna, 

3)    Zawężenie zawężenie relacji społecznych: izolacja społeczna, redukcja liczby kontaktów, dewaluacja istniejących relacji, poczucie osamotnienia wśród ludzi; 

4) Zawężenie świata wartości: rezygnacja z dotychczasowych zainteresowań, utrata poczucia własnej wartości, dewaluacja dotychczas ważnych dziedzin życia.

5) Wzrost agresji i napięcia

6) Fantazje samobójcze, fantastyczne wizje tego, co będzie się działo po śmierci. Tego typu fantazje mogą być wyrazem ucieczki od rzeczywistości i realnych problemów, mogą wypierać konstruktywne myślenie na temat poradzenia sobie z trudnościami.

------------------------

Agnieszka Juszczyk-Mirek - psycholog kliniczny, certyfikowany psychoterapeuta systemowy, psychoterapeuta CBT, certyfikowany interwent kryzysowy Polskiego Towarzystwa Interwencji Kryzysowej, superwizor i trener Polskiego Towarzystwa Interwencji Kryzysowej. Prowadzi psychoterapię indywidualną (w podejściu systemowym, oraz poznawczo-behawioralnym), grupową, terapię rodzin i par, zajęcia psychoedukacyjne i szkolenia. Pracuje  z pacjentami i ich rodzinami z zaburzeniami psychotycznymi, zaburzeniami odżywiania, zaburzeniami psychosomatycznymi. Specjalizuje się w terapii zaburzeń lękowych, depresyjnych, psychotycznych, psychoterapii zaburzeń seksualnych, zaburzeń ASD i PTSD. Jest biegłym sądowy w zakresie psychologii klinicznej dzieci i dorosłych oraz seksuologii. Ukończyła psychologię na Uniwersytecie Wrocławskim oraz studia podyplomowe w zakresie Seksuologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, oraz w Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie .W zakresie umiejętności psychoterapeutycznych kształciła się także w Szkole Terapeutycznej Psychoterapia Systemowa Indywidualna i Rodzinna WTTS (kurs podstawowy i kurs zaawansowany), Terapia Rodzin - Polski Instytut Ericksonowski, Terapia Małżeństw i Par - Polski Instytut Ericksonowski, Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej w Warszawie, Studium metod pracy z ofiarami przemocy seksualnej, ich rodzinami i opiekunami - Fundacja Dzieci Niczyje, Studium Opiniowania Psychologiczno-Sądowego - Fundacja Dzieci Niczyje, Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w Warszawie. Pacjentów przyjmuje w Dolnośląskim Centrum Psychoterapii we Wrocławiu przy ul. Dyrekcyjnej 37/47.

Nowa oferta jesiennych szkoleń DCP!

Pozostałe porady

Zapisz się na szkolenie DCP już dziś!

Portal pacjenta DCP

Utwórz w 30 sekund darmowe konto w Portalu Pacjenta DCP i umów się na wizytę !

Dzięki koncie w Portalu Pacjenta będziesz mógł samodzielnie w prosty i intuicyjny sposób 7 dni w tygodniu przez 24 godziny na dobę:

- umawiać, przenosić lub odwoływać wizyty gabinetowe lub online.

- odbyć wizytę online

Dzięki koncie w Portalu Pacjenta będziesz miał także wgląd w:
- umówione przyszłe wizyty

- historię zrealizowanych wizyt (online i gabinetowych)

- e-Recepty

- e-Skierowania

- e-Zwolnienia

Ta strona wykorzystuje pliki cookie dla lepszego działania serwisu. Możesz zablokować pliki cookie w ustawieniach przeglądarki. Więcej informacji w Polityce prywatności tej strony.

Masz pytania?
Porozmawiaj z konsultantem...